Blog: Community-denken: anders besturen

Community-denken: anders besturen
Onlangs stond ik voor een zaal met een paar honderd kaderleden van een bijna 95-jarige vereniging (20.000 leden) te vertellen over lokaal anders organiseren en besturen. Net als elders heeft ook deze organisatie te maken met een gestage terugloop van het ledental en het vinden van vrijwilligers voor de afdelingsbesturen. En dat terwijl de maatschappelijke waarde van hun werk niet in cijfers is uit te drukken. Verenigingen als deze zijn belangrijke sociale ankers voor velen, maar met minder mensen wordt besturen lastig. Interessante activiteiten en zinvolle belangenbehartiging staan daardoor onder druk, zeker in regio’s waar toch al veel voorzieningen verdwenen zijn.

Met enkele sheets liet ik zien hoe in ons land inderdaad het aantal vrijwilligers afneemt, net als het aantal sociale contacten, en dat Nederlanders steeds minder geneigd zijn om lid te worden van een vereniging. Er zijn zeker nog organisaties die het goed doen, maar in het algemeen is het voor veel verenigingen toch vooral een zoektocht naar toekomstbestendigheid.

Bestuursleden met een lange geschiedenis bij zo’n vereniging mijmeren vaak over de tijd dat hun activiteiten nog volle zalen of nieuwe leden trokken, wetende dat die niet meer terugkomt. De gedachte dat er op een dag een besluit tot opheffing op de agenda moet komen, wordt zelden hardop geuit. Niemand wil degene zijn die het licht uit moet doen, al kun je nog zo goed uitleggen waarom. In 2022-2024 was ik bij zo’n proces van opheffing betrokken, en hoewel het allemaal heel prettig verliep, was het toch moeilijk om het boek te sluiten en de laatste dozen naar een archief te zien gaan.

Tijdens mijn presentatie bleken de aanwezigen gelukkig over genoeg energie te beschikken om nog jaren door te gaan. Als er nou maar jongere leden zouden komen die de positie van voorzitter, secretaris of penningmeester op zich namen! Met elkaar denkend over de toekomst, kwam die dag de vraag op wat je voor je zag voor je achterkleinkinderen en de generatie daarna. Wat zou je willen dat mensen in het jaar 2075 aan jouw generatie te danken hebben? Wat is dan ons geschenk?

Dan mag je hopen dat niemand zegt: “Goh, dat bestuurswerk van jullie, echt geweldig! Duidelijke statuten, notulen en jaarrekeningen, heel fijn.” Nee, er kwamen gelukkig mooiere dromen boven, in de sfeer van een vredige en leefbare aarde. We gaven mee de vereniging in de loop naar die toekomst meer als ‘community’ te laten werken, zonder al te veel hiërarchische en formele structuren. Dat vraagt minder bestuursstructuur en meer community-denken. Het ‘waarom’ van je verenigingswerk is belangrijker: de waarden die dit vertegenwoordigt en hoe je anderen daarin kunt meekrijgen.

Ik zag de toehoorders in de zaal denken: meer coördineren dan besturen? Meer projectmatig en flexibel om jongere leden ruimte te geven? Slimme samenwerking zoeken met andere organisaties of groepen? Ik raadde iedereen aan om eens het YouTube-filmpje Wie heeft mijn kaas gepikt? te bekijken. Dat laat feilloos zien wat er gebeurt als je dit gesprek niet met elkaar voert.

Martina van den Dool